Indian Poetics (Rasa Theory)

 This blog is a part of thinking activity.

- Assigned by Dilip Barad sir.

Introduction :-

Ancient Indian literary criticism, known as Sahityasastra, Alamkarshastra, Kavyashastra, and Kavyamimansa, focused on evoking pleasure through Rasanubhuti. Sanskrit poetics played a vital role in shaping literature in India.

1. Rasa theory - Bharata

2. Dhvani theory -  Anandvardhan

3. Vakrokti theory - Kuntaka

4. Alamkara - Bhamaha

5. Riti -  Vaman

6 .Auchitya - Kshemendra

 ∆ Theory of Rasa :-

Bharata speaks of rasa in the sixth chapter of his Natya Shastra.

Mammat has spoken of six rasas in the creation of Brahma :- sweet, sour, salty, astringent, pungent and bitter.  

કલા એ એવી વસ્તુ છે જેમાં વ્યવહાર જગતનું ઉદ્વીકરણ થાય છે. ભાવનું ઉદ્વીકરણ થાય પછી તે રસ બની જાય છે.

• Nine Rasa :-

शृङ्गार करुण वीर 

रौद्र हास्य भयानका।

बिभत्साद्भुत् शान्तश्च

 नव नाट्ये रसास्मृता:॥

Every bhava in everybody and it is stable .

Memory, dream and imagination world.

* Bhava ( Emotion) :-

Emotion is not dependable. Emotion depends on someone. Emotion is Abstract .

Three Types of Bhava :-

1. Sthayi Bhava (સ્થાયી ભાવ) :-

- stable

2. Sanchari Bhava ( સંચારી ભાવ) :-

-  33 sanchari bhav ( it's temporary. Come & go)

3. Satvik Bhava (સાત્વિક ભાવ) :-

-  Even if it is not revealed, it will be known

બીજમાંથી સીધી પૂનમ દઈ દે

સહજ પાપણ નમેલી ખોલી નાખ.

                            - મનોજ ખંડેરિયા

∆  Defination of Rasa :-

- According Bharat  :-

विभावानुभावव्यभिचारिसंयोगाद्ररस निष्पत्ति:।

* Divide in four parts :-

1. Vibhav(વિભાવ)

2. Anubhav(અનુભાવ)

3. Vybhuchari(વ્યભિચારી ભાવ)

4. sanyog(સંયોગ)

(1.) Vibhav(વિભાવ) :-

" જેના આધારે રસની અભિવ્યક્તિ થાય તે વિભાવ."

Vibhavas are the causal or determinant factors that evoke emotions in a dramatic performance. They can be internal or external stimuli that trigger emotional responses in the characters

Two types of Vibhav :-

1) Alambana Vibhava( આલંબન વિભાવ)

2) Uddipana Vibhava (ઉદ્દીપન વિભાવ)

રા.વિ.પાઠક સ્થાયી ભાવને સમુદ્ર તરીકે અને સંચારી ભાવને સમુદ્રના મોજા ની સાથે સરખાવ્યો છે.

Ex. રા.વિ. પાઠક ની વાર્તા - ખેમી

• આલંબન - ખેમી/ ધનિયો

• ઉદ્દીપન - municipal 

 (2) Anubhav(અનુભાવ) :-

- અનુભવ એટલે પ્રતિક્રિયા.

- ભાવને અનુસરતો ભાવ એટલે અનુભાવ.

Anubhava refers to the consequent emotional responses or expressions exhibited by the characters on stage. These are the visible manifestations of the inner emotional states experienced by the characters. Anubhavas include facial expressions, gestures, movements, and other physical actions that communicate the emotions portrayed.

(3). Vybhuchari(વ્યભિચારી ભાવ) :-[સંચારી ભાવ]

- ભાવ :- શુદ્ધ હોય

Vyabhichari Bhavas, also known as Sanchari Bhavas, are transient or transitory emotions that arise as a result of the initial emotional experience. These secondary emotions complement the primary emotional state and add depth and complexity to the overall aesthetic experience. There are thirty-three Vyabhichari Bhavas described in Natya Shastra, including emotions like exhaustion, agitation, envy, and intoxication.

(4) sanyog(સંયોગ) :-

- ભાવનું સરખી રીતે સંયોજન થાય તે સંયોગ.

- ભાવ નું યોગ્ય રીતે સંયોજન થાય ત્યારે ભાવની ઉત્પત્તિ થાય અને રસ નિષ્પતિ થઈ શકે.

* મિશ્રણ :- જે ઘટકો જોડાયેલા હોય તેને જુદા તારવી શકાય.

* સંયોજન :- જેમાં ઘટકો જોડાયેલા હોય તેને જુદા તારવી ન શકાય.

સામાન્ય શબ્દોમાં કહીએ તો અડોઅડ અને ઓતપ્રોત.

Samyoga refers to the conjunction or union of Vibhava (stimuli), Anubhava (expressions), and Vyabhichari Bhavas (transitory emotions). It represents the coming together of these elements within the dramatic performance to create a cohesive and immersive emotional experience for the audience.

•In Sanskrit language  critic's say to आलंगकारिक

1.  ભટ્ટ લોલ્લટ  :-

-  રસ નિષ્પત્તિ કોનામાં થાય છે? 

- રસ ઉત્પન્ન કરવો પડે છે રસ હોતો જ નથી

In that time known as ઉત્પત્તિવાદ.

2.  શ્રી શંકૂક :-

- Rasa is estimated

- અનુમિતિતવાદ

3. ભટ્ટ નાયક :-

- રસ નું સાધારીકરણ થાય છે.

4. અભિનવ ગુપ્ત :-

- રસાભાસ

So Abhinavgupta in a way merges the opinions of all three scholars.

Thank you for visiting 😊